Idiomy niemieckie (Zwillingsformeln)

Zamieszczam wyrażenia idiomatyczne (po niemiecku Zwillingsformeln), w których to występują części ciała (nie tylko ludzkiego - vide Fell, co znaczy sierść). Miłej lektury i nauki! ;)

Auge (oko)

• Auge um Auge, Zahn um Zahm - oko za oko, ząb za ząb
• eine Auge zudrücken – przymknąć oko na coś
• große Augen machen  - zrobić wielkie oczy, zdziwić się bardzo
• jemandemschöne Augen machen – robić do kogoś słodkie oczy
• jemandem die Augen öffnen - otworzyć komuś oczy
• mit jemandem unter vier Augen sprechen – rozmwiać z kimś w cztery oczy
• wie einen Faust aufs Auge passen – pasować jak pięść do nosa
• jemandem ein Dorn im Auge sein – być  komuś  solą w oku (dosł. być komuś cierniem w oku)
• etwas im Auge behalten – mieć na coś oko
• ein gutes Auge haben – mieć  dobre oko , przeczuć  coś
• aus den Augen , aus dem Sinn – co z oczu, to z serca

Bein (noga)

• die Beine unter Arme nehmen –brać nogi za pas (nagle, szybko uciec)
• die ganze Stadt ist auf den Beinen – całe miasto jest na nogach (zaangażowane do czegoś)
• Lügen haben kurze Beine – kłamstwo ma krótkie nogi
• mit dem linken Bein zuerst aufstehen – wstać lewą nogą (wstać w złym humorze i w nim trwać)
• mit einem Bein im Grabe stehen – być jedną nogą w grobie (być bliskim śmierci)
• mit beiden Beinen auf der Erde stehen – stać obiema nogami na ziemi, stąpać  twardo po ziemi
• sich auf die Beine machen – zbierać się, iść
• wieder auf die Beine kommen – stanąć znowu na nogi (dojść do siebie)

Faust (pięść) 

kolokacje: die Faust ballen – zaciskać pięść

• mit eiserner Faust – na siłę (dosł. z żelazną pięścią)
• etwas auf eigene Faust machen – robić coś na własną rękę
• die Fäuste in der Tasche ballen – grozić komuś skrycie
• jemandem die Faust unter die Nase halten – grozić komuś pięścią 
• die Faust im Nacken spüren – działać pod presją (dosł. czuć pięść na karku)

Fell (sięrść) 

• man soll das Fell des Bären nich verteilen, bevor man ihn erlegt hat – nie sprzedawaj skóry na niedzwiedziu, póki żywy (ustrzelić, ale także zapłacić, bezahlen)
• ein dickes fell haben – mieć grubą skórę (być gruboskórnym, mało wrażliwym, móc wiele znieść)

Finger (palec)

• die Finger von etwas lassen – nie przyłożyć ręki do czegoś, trzymać się z daleka od czegoś
• jemandem um den Finger wickeln – owinąć sobie kogoś wokół palca
• keinen Finger rühren – nie ruszyć (kiwnąć) palcem 
• sich die Finger verbrennen – sparzyć się na czymś, przejechać się na czymś

Fuss  (stopa)

• auf großem Fuße Leben – żyć na wysokiej stopie (poziomie)
• zu Fuß – pieszo

Gesicht (twarz)

• das Gesicht verlieren – stracić  twarz
• das Gesicht wahren – zachować  twarz 
• ein langes Gesicht machen – robić  kwaśną  minę, robić coś niechętnie
• jemandem etwas ins Gesicht sagen – powiedzieć  coś  komuś  prosto w oczy (bezpośrednio)
• jemandem ins Gesicht lachen – wyśmiać kogoś, roześmiać  się  komuś  w twarz
• jemandem ins Gesicht lügen – kłamać  prosto w oczy
• jemandem wie aus dem Gesicht geschnitten sein – być podobnym jak dwie krople wody (dosł. jak ‘wyciętym’ z  twarzy)
• jemandem / etwas zu Gesicht bekommen – zobaczyć, zauważyć kogoś
• sein wahres Gesicht zeigen – pokazać  prawdziwe oblicze  (jakim się  jest naprawdę)
• übers ganze Gesicht grinsen – śmiać  się  całą gębą

Haar (włosy)

• an einem Haar Hängen – wisieć  na włosku
• die Haare zu Berge stehen – włosy stanęły dęba komuś

Hals (kark)

• aus vollem Hals lachen – śmiać się na całe gardło

Hand (ręka)

• alle Hände voll zu tun haben – mieć  ręce pełne roboty
• eine Hand wäscht die andere – ręka rękę myje (pomoc za pomoc)
• Hand  und Fuß haben – mieć  ręce i nogi (mieć sens, być kompletnym)
• jemandem freie  Hand  lassen – zostawić  komuś  wolną  rękę
• jemandes rechte Hand sein – być  prawą ręką kogoś
• in guten Händen sein – być w dobrych rękach
• lieber den Spatz in der Hand als die Taube auf dem Dach – lepszy wróbel w garści , niż  gołąb na dachu
• mit  leeren Händen kommen – przychodzić z  pustymi rękoma
• zwei linke Hände haben – mieć dwie lewe  ręce

Herz (serce)

• das Herz auf dem rechten Fleck haben – mieć dobre serce (dosł. mieć serce na prawej stronie , dosl. miejscu)
• das Herz auf der Zunge haben – co w sercu, to na języku (mówić szczerze)
• der Stimme des Herzens folgen – iść za głosem serca
• jemandem am Herzen liegen – leżeć komuś na sercu
• jemandem ans Herz gewachsen sein – przywiązać  się  do   czegoś
• jemandem das Herz brechen – złamać komuś  serce
• jemandem fällt ein Stein vom Herzen – kamień spadł komuś  z serca
• jemandem sein Herz ausschütten – otworzyć  przed kimś  serce
• leichten Herzens – bez oporów, nie zastanawiając się nad czymś
• schweren  Herzens -  oporami, niechętnie
• sich ein Herz  fassen – zebrać  się  na odwagę
• sich etwas zu Herzen nehmen – wziąć sobie do serca (przejąć  się  czymś)

Kehle (gardło)

• aus voller Kehle – na całe gardło

Knie (kolano)

• jemanden ein Klotz am Bein sen – być  komuś  ciężarem 

Kopf (głowa)

• aus dem Kopf – mówić z głowy, pamięci
• den Kopf in den Sand Stecken – chować głowę w piasek
• Hals über Kopf – z miejsca  (nagle, szybko, bez przemyślenia sytuacji)
• jemandem dem Kopf verdrehen – zawrócić  komuś  w głowie
• mit dem Kopf gegen die Wand laufen – bić  głową w mur
• nich auf den Kopf gefallen sein – nie być w ciemię  bitym, głupim
• sich den Kopf zerbrechen – łamać sobie głowę, zastanawiać  się  nad czymś
• von Kopf bis Fuß – od stóp do głów

Leber (wątroba)

• frei von der Leber weg reden / sprechen – mowić  coś , co komu na wątrobie leży (otwarcie, bez zahamowań)
• sich etwas von der Leber reden – w końcu coś komuś  powiedzieć ( co było troską)

Mund (usta)

• den Mund halten – trzymać język za zębami
• jemandem läuft das Wasser im Munde zusammen – ślina płynie do ust komuś (ktoś ma na coś ochotę)
• sich etwas vom Munde absparen – odjąć sobie od ust

Nase (nos)

• an der Nase herumführen – wodzić  za nos (sprawiać, by ktoś był posłuszny)
• die Nase hochtragen – zadzierać nosa
• die Nase in alles Steckę – wtykać nos w nie swoje sprawy
• die Nase rümpfen – kręcić  nosem (robić  coś  niechętnie, wyrażać  niezadowolenie)
• eine feine Nase haben – mieć dobrego nosa (mieć przeczucie co się wydarzy)
• jeder soll sich an die eigene Nase fassen – nie wtykaj nosa w nie swoje sprawy
• von etwas die Nase voll haben – mieć czegoś po dziurki w nosie (mieć czegoś dosyć)

Ohr (ucho)

• auf den Ohren sitzen – mieć zatkane uszy(nic nie słyszeć)
• bis über beide Ohren verliebt sein – być zachochanym po uszy
• ganz Ohr sein – zamienić się w słuch
• mit halbem Ohr zuhören – słuchać jednym uchem (od razu zapominać, co ktoś powiedział)
• Ohren spitzen – nadstawiać uszu
• tauben Ohren predigen – jak grochem o ścianę (bez rezultatu), predigen – wygłaszać kazanie

Zunge (język)

• eine Scharfe Zunge haben – mieć cięty język

schlag dir das aus dem Sinn ! – wybij to sobie z głowy!